Iran-Izrael: kruche zawieszenie broni

Ponieważ od ponad doby żadna ze stron nie naruszyła zawieszenia broni, można pokusić się o pewne podsumowanie ostatnich dwóch tygodni.

Wojna izraelsko-irańska została już ochrzczona przez Donalda Trumpa "wojną dwunastodniową", choć trudno powiedzieć, czy historycy docenią jego geniusz i będą stosować tę nazwę.

Dane dotyczące strat po obu stronach często różnią się od siebie w zależności od tego, kto je podaje. Według oficjalnych irańskich źródeł w izraelskich atakach zginęło 610 osób, a prawie 5000 zostało rannych. Bardziej niezależne źródła mówią o minimum 974 zabitych.

W Izraelu w wyniku irańskich ostrzałów zginęło 29 osób. W tej liczbie jest też jedna kobieta, która zmarła na zawał serca w schronie podczas ataku.

Obie strony ogłosiły oczywiście swoje zwycięstwo. W oficjalnym przekazie w Iranie mówi się, że Izrael musiał wstydliwie przyjąć narzucony przez USA pokój. Ameryka z kolei zmusiła rząd Netanjahu do zawieszenia broni, będąc pod wrażeniem siły irańskiej odpowiedzi. Wczoraj w Teheranie odbyła się parada zwycięstwa.

Izrael twierdzi z kolei, że cel operacji przeciwko Iranowi został osiągnięty, a program atomowy tego kraju został albo zniszczony, albo cofnięty o wiele lat.

Obiektywnie, jednoznaczne ogłoszenie tu zwycięzcy nie jest łatwe, o ile w ogóle możliwe. Celem Izraela było unieszkodliwienie Iranu poprzez zniszczenie nie tylko jego programu atomowego, ale też zdolności ofensywnych. Potencjalnie mogło to być też obalenie irańskiego reżimu.

Jeśli chodzi o zdolności ofensywne, to Iran nie został unieszkodliwiony. Militarnie Izrael miał w tej wojnie przewagę, choć wbrew temu co podawały media, irańska obrona przeciwlotnicza była aktywna do samego końca. Nie zmienia to faktu, że militarnie Iran poniósł duże straty. Według Izraela zniszczono przynajmniej 200 wyrzutni pocisków balistycznych, a do tego mocno uszczuplono irańskie siły powietrzne. Zginęło też wielu najwyższych rangą irańskich wojskowych. Mimo to na pewno nie można mówić o dekapitacji czy całkowitym obezwładnieniu sił zbrojnych.

Jeśli chodzi o irański program atomowy, zdania są podzielone. Nie ma jednoznacznych dowodów na to, że ośrodki w Iranie zostały całkowicie zniszczone. Amerykańskie służby twierdzą, że wbrew opinii Izraela cała wojna opóźniła rozwój tego programu najwyżej o kilka miesięcy.

Bardzo więc prawdopodobne, że żaden z głównych celów Izraela nie został w pełni osiągnięty. Iran z kolei był w stanie bardzo mocno odpowiedzieć i spowodować w samym Izraelu zniszczenia na wielką skalę.

Wbrew oczekiwaniom wielu ludzi, szczególnie na Zachodzie, nie upadł też irański reżim. Nie doszło do żadnych masowych wystąpień przeciwko niemu. Przeciwnie, duża część społeczeństwa - choć bardzo niechętnie - zjednoczyła się, widząc w tej wojnie jedynie obcą agresję.

Z rozmów ze znajomymi Irańczykami stale przebija się tylko jeden wniosek: nienawidzimy tego reżimu, ale jego upadek w takich okolicznościach skończyłby się jeszcze gorszą katastrofą dla Iranu. Nie wiem oczywiście na pewno, czy dokładnie takie nastroje podziela całe społeczeństwo, ale sądzę, że w dużej części tak.

Z drugiej strony, politycznie umocnił się Netanjahu, którego poparcie w Izraelu wzrosło. Jednocześnie poparcie dla Donalda Trumpa w USA spadło do poziomu 40%, najniższego w historii.

Być może najsmutniejszą postacią całego dramatu jest Reza II Pahlawi. Przez cały czas trwania wojny wydawał oświadczenia w których apelował o zachowanie spokoju, prosił wojsko o przechodzenie na stronę ludzi i dziękował narodowi irańskiemu za wierność obiecując, że już wkrótce będzie z nim i otoczy go swą ojcowską opieką. W ostatnich dniach rozkazał też ajatollahowi Chameneiemu ustąpienie ze stanowiska najwyższego przywódcy Republiki Islamskiej i pokojowe przekazanie mu władzy. Kilka mediów o nim wspomniało, ale niestety mało kto zauważył jego istnienie.

Trudno przewidzieć, co wydarzy się dalej. Raczej na pewno nie można mówić o końcu konfrontacji - jest to zawieszenie broni, nie pokój. Nie wiadomo, jak długo utrzyma się obecny stan rzeczy. Póki co władze w obu krajach zdołały się umocnić. Wiele zależy też od kolejnych kroków dyplomatycznych, choć o bezpośrednich rozmowach nie ma oczywiście mowy. Iran póki co będzie starał się poprawić stosunki z państwami regionu, które jednogłośnie potępiły jego atak na amerykańską bazę na terytorium Kataru. Izrael z kolei ponownie może skupić się na Strefie Gazy.

Źródło 1, źródło 2, źródło 3, źródło 4, źródło 5